Kể chuyện về tháp Chăm và chuyện ma hời

VnewsTravel - Chào mừng quý khách đến với hành trình khám phá những di tích lịch sử độc đáo và huyền bí tại vùng đất của những tháp Chăm. Chúng ta bắt đầu cuộc phiêu lưu tại Tháp Chăm, một kiệt tác kiến trúc tôn giáo và tín ngưỡng của người Chăm, dân tộc đã xây dựng vương quốc từ thế kỷ 2 và duy trì đến năm 1832. Vùng lãnh thổ của họ mở rộng từ dãy Hoành Sơn ở phía bắc cho đến vùng Bình Thuận ở phía nam.

Ngôn ngữ của người Chăm gọi những công trình này là "kalan," và chúng được xây dựng dưới sự lãnh đạo của các vị vua Chăm để thờ cúng các thần linh Ấn Độ giáo, Bà la môn giáo, hay Phật giáo, phụ thuộc vào triều đại thời kỳ họ trị vì. Ban đầu, tháp được xây bằng gỗ, nhưng sau đó, vào thế kỷ 7, người Chăm chuyển sang sử dụng các chất liệu bền vững như gạch và đá, điều này cũng giống như các đền thờ tại miền Nam Ấn Độ.

Những câu chuyện kỳ bí như "Ma hời hú dưới trăng," "Vàng hời đi ăn đêm," hay "Nữ đồng trinh giữ của…" đã truyền bá trong dân gian ở nhiều địa phương dọc theo miền Trung, liên kết với những địa danh như Gò Gạch, Rừng Cấm, Gò Tháp. Các chân sử Trung Hoa đã ghi chép về những vị thiền sư phương Bắc đến vương quốc Chăm, khám phá thành phố Trà Kiệu. Họ không khỏi kinh ngạc trước vẻ đẹp độc đáo của nơi này với "ngọn núi vàng," các đá màu đỏ tươi, và một thoáng vàng giữa lòng sông. Vua Chăm sở hữu những viên ngoại quý làm cho hoàng đế nhà Đường say mê, những viên ngoại này đủ lớn để bằng quả trứng gà, trong suốt như pha lê và được chế tác thành những chiếc lá "khổ ngải," tỏa sáng như lửa.

Tuy nhiên, lưu ý rằng những câu chuyện này có thể đã trải qua sự biến đổi và khúc xạ, nhưng chúng vẫn thể hiện một phần thực tế về vương quốc Chăm cổ, đặc biệt là tại kinh thành Trà Kiệu. Vàng và bạc không chỉ được khai thác từ tự nhiên mà còn được sử dụng để làm đồ trang sức, trang trí cung điện và đền tháp.

Văn hóa Chăm cùng với những câu chuyện kể hấp dẫn đã kích thích trí tưởng tượng của mọi người và là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm văn học và nghệ thuật. Hãy như đứa trẻ tìm kiếm viên sỏi nhỏ, chúng ta tiếp tục hành trình khám phá.

Sau khi vương quốc Chăm suy tàn, những đền tháp Chăm đã chìm vào lãng quên hàng thế kỷ. Cho đến cuối thế kỷ 19, những công trình nghiên cứu và khám phá về tháp Chăm mới chỉ bắt đầu, với sự đóng góp nổi tiếng của các nhà khảo cổ học Pháp và phương Tây như M.C Paris, Louis Finot, Launet de Lajonquere, Henri Parmentier...

Đến ngày nay, các nhà khoa học từ châu Âu, Mỹ và nhiều quốc gia khác vẫn mệt mỏi đến Việt Nam để tìm hiểu về các đền tháp Chăm. Trong nước, đội ngũ các nhà khảo cổ và nghiên cứu về lịch sử, văn hóa, mỹ thuật và kiến trúc Chăm ngày càng có uy tín, tham gia vào nhiều dự án nghiên cứu văn hóa Chăm.

Ngoài những nỗ lực của các nhà khoa học, có một "âm bản" khác, đó là cuộc săn vàng và cổ vật của những người tìm kiếm kho báu và những người chơi đồ cổ. Họ nghe lời truyền ngôn dân gian, mò mẫm đến những khu rừng cấm vào đêm khuya, khám phá những đền tháp Chăm đổ nát như bóng ma. Chính họ, với những hành động đầy bí ẩn, đã trở thành những giai thoại hấp dẫn.

Nhà khảo cổ học Henri Parmentier (trái), con gái của ông và kiến trúc sư Jean-Yves Claeys tại di tích khảo cổ Trà Kiệu - Tư liệu chụp đầu thế kỷ 20

Ngoài việc nghiên cứu các tháp Chăm còn tồn tại trên mặt đất, các nhà khoa học càng quan tâm đến việc khai quật những đền tháp đã bị sụp đổ, thậm chí gần như mất hết dấu vết. Theo các cơ quan quản lý và các nhà nghiên cứu, ngoại trừ nhóm tháp nguyên vẹn hoặc nguyên vẹn một phần, nhiều đền tháp đã bị tàn phá ở mức độ gần như không còn nhìn thấy trên mặt đất. Thống kê (chưa đầy đủ), từ Bắc vào Nam có các phế tích như tháp Phong Lệ, tháp Cấm Mít, tháp Mắm, nhóm đền tháp Đồng Dương, tháp Trà Kiệu, tháp Khánh Vân, tháp Chánh Lộ, tháp Núi Bút, tháp Bàu Đá, tháp Bàu Sen...

Ngày nay, người Chăm đã trở thành một dân tộc trong gia đình đa dạng 54 dân tộc của Việt Nam. Đền tháp Chăm và văn hóa Chăm chính là di sản của họ, truyền bá qua nhiều thế hệ, là tài sản tinh thần của đất nước và nhân loại. Nhiều tác phẩm điêu khắc thuộc nền văn hóa Chăm được công nhận là bảo vật quốc gia, nhiều đền tháp được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia, và nhiều lễ hội truyền thống vẫn được tổ chức trong cộng đồng Chăm, đã được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Sự kiện UNESCO công nhận Mỹ Sơn là di sản văn hóa thế giới vào năm 1999 là một bước quan trọng, là sự khẳng định giá trị không giống ai của đền tháp Chăm trên đất Việt, dù là trên mặt đất hay chỉ còn là dấu tích chìm sâu trong lòng đất. Hãy cùng nhau giữ gìn và trân trọng những di tích này để chúng vẫn là nguồn cảm hứng vĩnh cửu cho thế hệ tương lai. Hành trình của chúng ta vẫn còn nhiều điều kỳ diệu để khám phá, và tôi hy vọng bạn sẽ tiếp tục chung tay bảo tồn và khám phá những điều thú vị của vùng đất này cùng tôi. (Còn tiếp...)

Theo JustaKim tổng hợp